Terugblik van een "militant in Davos"

Uit de blog n.a.v. het World Economic Forum in Davos

Opnieuw thuis kijk ik terug op het WEF 2009. Dergelijk forum neemt geen beslissingen, maar geeft wel trends aan. Ik geef enkele kenmerken van deze uitgave in tien punten.

1. Sedert jaren hadden de banken en vooral de Amerikaanse financiële instellingen het hoge woord in Davos. Hun rijk is ten einde. Ze waren dit jaar niet meer aanwezig of slechts op het tweede plan.

2. Wat zij veroorzaakt hebben is een wereldwijde ramp. De verwachting is dat we de bodem van de crisis nog niet hebben bereikt. Maar dit wordt toch zo abstract en afstandelijk uitgedrukt. Een groot deel van de wereldbevolking zal er slachtoffer van worden, hier en nog meer in de derde wereld. In Afrika bijvoorbeeld, het continent dat nauwelijks aanwezig is in Davos. Het WEF dat als expert doorgaat voor het inschatten van wereldwijde risico's toont te weinig echte bekommernis voor de slachtoffers van de crisis.

3. Wat tot en met vorig jaar niet denkbaar was, gebeurt nu. Davos vraagt om meer internationale financiële en of economische regulering. Min of meer wel te verstaan, niemand durft er nu tegen te zijn, toch niet publiekelijk, maar ik voel met mijn ellebogen dat meerderen in de richting van regulering rijden... met de handrem op.

4. De overheid is terug van weg geweest. De laatste decennia was de macht van de overheden en van de natiestaten weggevloeid naar de financiële en industriële multinationals. Het besef is nu groot dat zij niet in staat zijn de economische en sociale orde te beheren. De overheden waren uitdrukkelijk aanwezig in Davos, hun woorden werden zwaarder ingeschat dan voordien.

5. Maar ook overheden hebben hun beperkingen. Denk maar aan de moeilijkheid om in ons eigen land een stabiele regering te vormen en daarin is België niet alleen. En hoe delicaat het is om de bankcrisis te bestrijden. Ondanks de stevige aanpak in eigen land, wordt die toch niet door iedereen gewaardeerd. Dus zo gemakkelijk is die rol van de overheid ook niet. Maar ze verdient wel een betere plaats dan in het recente verleden. Toch is het gevaar voor protectionisme erg groot en dat blijkt reeds uit de relanceplannen van de VS en zelfs van Duitsland, hoe sterk het pleidooi van Merkel voor samenwerking ook is.

6. Gedurende jaren sprak de Amerikaanse financiële en politieke wereld meesmuilend over "the old continent" als zij het over Europa hadden. Zeker het Rijnlandmodel behoorde voor hen tot het verleden. Nu wil Obama de sociale zekerheid invoeren, met pensioenen, werkloosheidsuitkeringen en ziekteverzekering. In China en Vietnam zijn de plannen al concreet. Een merkwaardige ommekeer, zowel in de USA als in Azië.

7. De roep naar een gecoördineerde aanpak en samenwerking is groot. Er werd nagedacht over welke instellingen hiervoor in aanmerking komen. Maar belangen verschillen erg en de meningen verschillen over wat die samenwerking moet inhouden en wat niet. Zullen de politici en de instellingen een overeenkomst bereiken over wat al dan niet moet gebeuren? De vergadering van de G20 in Londen op 2 april 2009 is dus van groot belang.

8. Investeren in infrastructuur is de toekomst. Dat kan ons uit de crisis halen. Deficit-spending moet kunnen maar moet binnen de perken blijven. En wat met de kleine landen. Wij moeten het hebben van Europa. Wat met de ontwikkelingslanden? Zij moeten kunnen rekenen op solidariteit en samenwerking, zo moeten de Wereldbank en de continentale Ontwikkelingsbanken meer middelen krijgen.

9. Een nieuwe globalisering houdt in dat handel sociaal en ecologisch wordt gereguleerd, zoals bondskanselier Merkel zei. Een wereldwijde sociale markteconomie. Maar zijn de nieuwe groeilanden hier toe bereid? Zeker is dat wij moeten leren leven met minder groei, want leven van financiële bubbels wreekt zich, zo is gebleken.

10. Het incident Peres - Erdogan zou wel eens verder kunnen reiken dan wij nu denken. Beiden verpersoonlijkten het "wij-" en "zijgevoel" in de geopolitiek rond het Midden-Oosten. De gebeurtenis zal het isolement van Israël in de wereld versterken. De triomfantelijke terugkomst van Erdogan in eigen land zal in Europa de twijfels versterken over de toetreding van Turkije tot de Europese Unie wegens de vrees voor islamisme. Het debat heeft de Palestijnen erg genoeg niet dichter bij een oplossing gebracht.

In Davos gebeurt zo veel, er zijn zo veel vergaderingen, er zijn zo veel mensen uit verschillende achtergronden, ze maken allen hun eigen samenvatting. Dit is de mijne, één van de 2500 deelnemers, één van een "Militant in Davos."